โกกิลนารี

ข้าแต่พระองค์ผู้ทรงเป็นที่พึ่งแห่งสัตวโลกทั้งหลาย ในอดีตชาติล่วงแล้วแต่หนหลัง ครั้งศาสนาพระโกณฑัญญสัมมาสัมพุทธเจ้านั้น พระองค์ผู้ทรงเป็นพระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นพญานกดุเหว่า ฝ่ายว่าพิมพาข้าพระบาทนี้เล่า ก็ได้เกิดเป็นนางนกดุเหว่ามีความสมัครรักใคร่ได้เป็นสามีภรรยากัน อาศัยอยู่ที่รังมีอยู่บนยอดไม้ในป่าใหญ่ เป็นสุขสำราญตามวิสัยเดียรฉาน

กาลวันหนึ่ง พญานกดุเหว่าผู้ภัสดาไปเที่ยวแสวงหาอาหาร ได้ไปพบผลมะม่วงสุกเหลือเดนกากินอยู่ครึ่งลูก ก็อุตส่าห์คาบสู่รังเพื่อให้นางนกที่เป็นภรรยา ด้วยความเสน่หารักใคร่ในนางหนักหนา ฝ่ายว่านางนกที่เป็นภรรยาเมื่อเห็นสามีคาบเอาผลมะม่วงสุกมาให้ดั่งนั้น แทนที่จะดีเนื้อดีใจเห็นในความดี กลับมีจิตคิดโกรธโดยความเข้าใจผิดว่า พญานกดุเหว่าสามีนั้นนำเอาผลมะม่วงสุก ซึ่งเป็นเดนอันตนกินเหลืออยู่ครึ่งหนึ่งมาให้ มิทันได้ไต่ถามให้แจ้งในความเป็นไป ด้วยอารมณ์ที่น้อยใจและโกรธเคือง ก็จิกเอาศีรษะสามีด้วยจะงอยปากตนโดยพลัน เท่านั้นยังมิหนำซ้ำเอาเท้าตีที่อกแห่งพญานกดุเหว่าสามีอีกสองสามที แต่ว่าพญานกนั้นมีความรักใคร่ในภรรยาตนเป็นอันมาก แม้จะถูกนางนกกระทำร้ายเอาถึงเพียงนี้ ก็หามีความโกรธเคืองภรรยาแม้แต่สักนิดหนึ่งไม่
ข้าแต่พระองค์ผู้เคยทรงเป็นสวามี โทษผิดแห่งพิมพาข้าพระบาทนี้ หากจักพึงมีในชาตินั้น โดยลุแก่อำนาจโมหันธ์ กระทำร้ายแก่พระองค์ซึ่งทรงพระมหากรุณา และหาความผิดมิได้แล้วไซร้ ขอองค์สมเด็จพระจอมไตรโลกนาถ จงทรงพระกรุณาอดโทษให้แก่ข้าพระบาทชื่อว่าพิมพา ซึ่งจักขอถวายบังคมลาเข้าสู่นิพพานในวันนี้เสียเถิด พระเจ้าข้า